Strona www stworzona w kreatorze WebWave.

Barwy – nierozłącznie związane ze światłem, towarzyszą nam każdego dnia. Światło słoneczne reguluje różnorodne procesy zachodzące na Ziemi i nadaje życiu rytm. Słońce promieniując sprawia, że świat staje się kolorowy. Dla większości z nas percepcja owych barw wydaje się być przyrodzoną zdolnością, i tak naturalną, iż mylnie przypisujemy daną barwę obiektowi na który patrzymy. W rzeczywistości barwa nie jest – odczuciem, a proces widzenia barwnego - swoistym aktem twórczym, rozgrywającym się w danym momencie wskutek jednoczesnego zaistnienia trzech czynników; przedmiotu, źródła światła i oka – oka, które ma zdolność pochłaniania i transformacji sygnałów świetlnych oraz przekazywania ich do mózgu celem interpretacji

Siatkówka oka rejestruje promieniowanie świetlne dzięki fotoreceptorom: pręcikom i czopkom. Pręciki rejestrują natężenie światła oraz zapewniają widzenie czarno – białe przy słabej intensywności światła. Zawierają pigment czuły na barwę zieloną (505 nm). Czopki, silnie zagęszczone w plamce, są wrażliwe na barwy. Rozróżnia się trzy rodzaje czopków w siatkówce (zależnie od rodzaju opsyny): typ: S (430 - 445 nm) wykazujący czułość na niebieskawy-fiolet, typ M (535 -540 nm) - wykazujący czułość na barwę zieloną, oraz typ L (565 – 590 nm) - wykazujący czułość na zielonkawą żółć. Oko ludzkie w pełnym świetle odbiera zakres fal świetlnych od 400 nm do 700 nm, i szczególnie silnie reaguje na barwę zieloną (555 nm). W ciemności oko ludzkie reaguje na światło w zakresie od 380 nm do 650 nm, z maksymalną czułością fali o długości 507 nm.

Rozkład względnego natężenia światła oraz długości fal świetnych działających na każdy z trzech rodzajów fotoreceptorów determinuje odbierany kolor.

Wrażenia barwne, doznawane przez człowieka poprzez poznanie zmysłowe intrygowały myślicieli i filozofów już w czasach starożytnych. Ich różnorodne poglądy i hipotezy, koncepcje i idee naturalnie weryfikowane w ciągu wieków, zostały zaakceptowane przez współczesną naukę, stanowiąc punkt odniesienia. PLATO (429 – 349 BCE) prowadząc rozważania nad zjawiskiem powstawania barw twierdził: 

W tradycyjnej medycynie starożytnego Egiptu stosowano różnorodne praktyki medyczne, w tym barwy, napromieniowaną słońcem wodę w barwnych butelkach, szlachetne kamienie, perfumy, dźwięki. Własności barwionej oliwy wykorzystywała jedna z kobiet-Faraonów, Nefretete żyjącą w XIV w p.n.e.. Oliwne kąpiele przynosiły jej odprężenie i podnosiły witalność.

Malowidła, pismo i domy starożytnych Egipcjan były pełne kolorów. Egipcjanie malowali podłogi na zielono. Świątynie i domy oświetlali przepuszczając światło słoneczne przez kryształy umieszczone w ścianach i sufitach. Niezwykłe makijaże Egipcjan i Egipcjanek pozwalały określić ich zamożność oraz status społeczny. Kształt oczu przy pomocy makijażu podkreślali nawet prości robotnicy przy budowie piramid. Papirus z roku 1550 p.n.e. opisuje terapie kolorami - poprzez pobyt w barwnych świątynnych pokojach rozświetlanych dodatkowo światłem słonecznym przechodzącym przez kolorowe kryształy.

W starożytnych Chinach wykorzystywano barwy w diagnostyce zaburzeń zdrowotnych oraz w dietetyce. Pierwszy, wielki traktat medycyny chińskiej NEIJING przypisany był Żółtemu Cesarzowi (ok. 2700 p.n.e). Kulturowo, najważniejszym kolorem w Chinach był kolor czarny, łączony także z niebem.

Barwa czerwona, obecnie najpopularniejsza barwa w Chinach, ówcześnie symbolizowała powodzenie, fortunę i zabawę. KONFUCJUSZ, jeden z największych filozofów wszechczasów, określił zasadnicze elementy natury i powiązał z nimi barwy: ziemi przypisał barwę żółtą, wodzie - barwę czarną, drewno łączył z odcieniami zielono-niebieskawymi, a metal z bielą.

Z kolei Grecy jako pierwsi kreowali koncepcje naukowe w oparciu o obserwację przyrody i proste eksperymenty. Istotne miejsce wśród filozofów greckich zajmuje EMPEDOKLES (483 p.n.e– 423 p.n.e), autor poematu ‘O przyrodzie’. Zaintrygowany otaczającym go światem stworzył koncepcję czterech żywiołów, z których złożone są wszystkie rzeczy i powiązał z nimi barwy; kolor biały utożsamiał z ogniem, czerwony z powietrzem, pomarańczowy z ziemią, a czarny z wodą.

Teorie czterech elementów Empedoklesa rozwinął Arystoteles (384 p.n.e– 322 p.n.e) najwszechstronniejszy i największy uczony starożytności. Uznał on, że „ciałom przypuszczalnie prostym,  a mianowicie ogniowi, powietrzu, wodzie i ziemi, towarzyszą pary jakości pierwiastkowych, a mianowicie gorące  i suche, gorące i wilgotne, zimne i wilgotne, zimne i suche.”. Twierdził, że ogień, powietrze, woda i ziemia powstają  z siebie nawzajem i są substancjami wyidealizowanymi. Arystoteles przepuszczając światło słoneczne przez żółte i niebieskie szkiełka otrzymał światło zielone. Uznał, że każdy kolor powstaje w wyniku modyfikacji koloru białego, prowadzącej do otrzymania barwy czarnej.

Współczesna kosmetologia sięga po idee, koncepcje filozoficzne oraz metody terapeutyczne wypracowane przez kultury starożytności. Rewolucyjne spojrzenie na piękno i zdrowie w oparciu o koncepcję medycyny chińskiej wypracowała między innymi firma Phytobiodermia. Zgodnie z holistyczną filozofią to równowaga energetyczna organizmu stanowi o pięknie i zdrowiu. Zatem, przywrócenie płynnego i harmonijnego ruchu energii w ciele jest podstawą unikalnej metody praktykowanej przez Phytobiodermia. Innowacyjność tej metody polega na wykorzystaniu świetlnych baniek do drenażu limfatycznego ciała połączonego ze stymulacją punktów akupunkturowych. W zabiegach wykorzystuje się cztery barwy: czerwień – ogień – przyspiesza regenerację tkanek; niebieski – metal – uspakaja, działa antyseptycznie; fiolet – woda – poprawia funkcjonowanie układu limfatycznego; zieleń – las – odpręża, regeneruje. Barwa żółta – ziemia – nie jest stosowana w terapii, oznacza bowiem dojrzałość.

Masaż kolorowymi bańkami usprawnia przepływ energii w organizmie poprzez stymulację czakr, które łączy się z określonym gruczołami dokrewnymi. Każda z czakr ma przypisany jeden, dominujący kolor. Pełna terapia obejmuje ponadto zabiegi kosmetyczne z użyciem naturalnych, kolorowych glinek stosowanych zgodnie z teorią pięciu elementów na twarz i ciało.

Również starożytna medycyna hinduska powraca w nowoczesnych zabiegach kosmetycznych. Wśród zabiegów inspirowanych Ajurwedą znajdujemy: Sanshui Aroma Spa Line, Masaż ze strefami refleksyjnymi, Ayurveda Harmony czy Róża Orientu.

Ajurweda to najstarszy, spójny, usystematyzowany system leczenia ludzi doskonalony przez ponad 5000 lat. Ajurweda każdego człowieka traktuje indywidualnie, przypisując mu określony typ osobowości wyrażony ... poprzez kolor; i tak: barwa żółta (powietrze) określa osobowość typu Vatha i jest – ucieleśnieniem ruchu, barwa czerwona, (ogień) - określa typ Pitta i uosabia zmianę, zielona (woda i ziemia) określa typ Kapha i symbolizuje stałość. Każdemu typowi osobowości przyporządkowane są stany umysłowe i emocjonalne oraz kolor i smak pożywienia. Jednak podstawą Ajurwedy jest dieta oparta na trzech podstawowych grupach pokarmów: grupie żółtej, czerwonej i zielonej. Pigmenty związane z poszczególnymi grupami pokarmów nie tylko nadają im barwę, ale jako fitozwiązki pomagają zwalczać choroby. Karotenoidy dominują w pokarmach żółtych, polifenole w pokarmach czerwonych, natomiast warzywa krzyżowe zaliczane są do grupy zielonej. Kolory pożywienia można powiązać aż z 25000 chemicznych związków, które pozytywnie wpływają na nasze zdrowie. Kolor produktu żywnościowego, podobnie jak zapach i smak, powinien zatem mówić nam, czy jest on odpowiedni dla naszego organizmu.

W wieku XVII, uczony jezuita francuski, Francesco M. Grimaldi (1618 – 1663) przeprowadza pierwszą, doświadczalną ewidencję dyfrakcji światła „Nauka fizyczna o świetle, barwach i tęczy” (1665), wydane po śmierci autora, wskazując, że światło może rozprzestrzeniać się falowo blisko ostro zaznaczonej granicy przeszkody o czym świadczyły zaobserwowane przez niego zaobserwował za barwne prążki. Fenomen optycznych zjawisk barwnych intrygował także Robert Hooke (XVII w.), który m.in. zaobserwował i jakościowo opisał zjawisko powstawania barwnych pierścieni przy padaniu światła na soczewkę będąca w kontakcie z płaską płytką szklaną. Ten niezwykle utalentowany uczony polemizował odnośnie natury światła, z jednym z największych uczonych wszechczasów, z Isaakiem Newtonem.

To właśnie Isaak Newton, wybitny fizyk, podjął próby naukowych wyjaśnień fenomenów związanych ze światłem dając początek współczesnej nauce o barwach. Temu niezaprzeczalnemu geniuszowi zawdzięczamy nie tylko prawa dynamiki, ale mn wyjaśnienie fenomenu rozszczepienia światła w pryzmacie, pojawiania się barwnych prążków wcześnie jakościowo opisanych przez Hookea, wprowadzenie pojęcia barw podstawowych, prostych oraz nieskończonej rozmaitości odcieni pośrednich ... („New Theory of Light and Colours”, z 1672 rok). Według Newtona „barwy wszystkich ciał naturalnych nie mają żadnej innej przyczyny nad to, że mają różne zdolności większego odbijania jednego rodzaju światła niż innego ...”. Dla Newtona światło stanowiło ciąg cząsteczek lecących wzdłuż promieni od źródła światła do oka. Koncepcja korpuskularnej natury światła Newtona dominowała w nauce przez cały następny wiek. Dopiero w 1801 roku wszechstronny, genialny uczony, Thomas Young (1773 –1829) przeprowadził fundamentalny eksperyment interferencji światła, dowodzący jego falowej natury. Dzisiaj, dzięki Planck’owi, Einstein’owi, wiemy, że światło ma naturę korpuskularno – falową. Zjawisko interferencji światła wykazane przez Young’a pozwala wyjaśnić przyczynę fascynującej i niezwykłej kolorystyki pawich piór, czy skrzydeł niektórych motyli, które w swej istocie są bezbarwne i pozbawione pigmentu. Wykorzystujące ten fenomen tzw. farby strukturalne, to być może także przyszłość kosmetyki.

Young, uznany za ojca optyki fizjologicznej, w 1801 roku przedstawił hipotezę o istnieniu trzech typów receptorów  w oku (czerwonego, zielonego i niebieskiego) odpowiedzialnych za widzenie barwne. Stwierdził, że poprzez mieszanie promieni światła o długościach odpowiadających barwom; czerwonej, zielonej i niebieskiej można uzyskać pozostałe barwy widmowe. Sprowadzenie nieskończonej ilości prostych drgań świetnych do małej ilości barw zdaniem Younga, wynikało z fizjologicznego mechanizmu siatkówki, a nie jak przypuszczano przed nim, z właściwości samego światła.

Hipotezę Young’a, o istnieniu trzech rodzajów światłoczułych receptorów w oku, potwierdził Hermann von Helmholtz (1821 – 1894) dając podstawy trójchromatycznej teorii Yuonga – Heimhotza. Jako pierwszy podał on trzy cechy postrzeganej barwy; kolor, odcień (Hue), nasycenie (Saturation) i jasność (Brightness). Dużo później cechy te wykorzystano do opisywania barw między innymi w przestrzeni HSB. Ponadto Helmholtz zauważył, że barwy widmowe odznaczają się znacznie większą jasnością i są bardziej nasycone, aniżeli barwy związane z pigmentami. Kolejny wielki fizyk James Clerk Maxwell (1831 – 1879) przyjął za Youngiem i Helmholtzem, że wszystkie barwy dają się otrzymać przez mieszaninę trzech barw; czerwonej, zielonej i niebieskiej. Wykorzystał to przy konstrukcji swego słynnego „koła barw”, którego pokaz przyniósł mu sławę już w wieku 24 lat. Maxwell dowiódł empirycznie, że wiele z kolorów to czyste odczucie związane z budową oka. Zasadom trójchromatycznej teorii postrzegania Young’a -Helmholtz’a, popartej przez Maxwell’a nie podlegała jednak barwa żółta, chociaż wywołuje ona wrażenie barwy indywidualnej. Rolę barwy żółtej wyjaśnił Ewald HERING (1834 – 1918) w pracy „Nauka o zmyśle odczuwania światła” (1878 rok). Według Heringa impulsy powstające w trzech rodzajach światłoczułych receptorów w oku, tworzą następnie trzy kanały barw antagonistycznych. Barwa żółta pojawia się w kanale niebiesko – żółtym. Trójchromatyczną teorię Young’a - Helmholtz’a potwierdził

Georg Wald (1906-1996) biolog, biochemik. Oznaczył on krzywe absorpcji światła przez rodopsynę i receptory obecne w komórkach czopkowych. Określił znaczenie witaminy A w tworzeniu barwnych pigmentów, pokazując, że ślepota barwna wynika z braku jednego z nich. W zakresie przewodnictwa nerwów wzrokowych, prace WALD’a uzupełnił biofizyk Haldan HARTLINE, a w zakresie fizjologii barwy fizjolog Arthur GRANIT. G. Wald, H. Hartline, A.Granit otrzymali nagrodę Nobla z medycyny w 1967 roku.

Wrażenia barwne powstałe wskutek procesów neurofizjologicznych, rozpatrywane są nie tylko z punktu widzenia fizyki czy fizjologii. W odbiorze barwy uwzględnia się także aspekty psychologiczne, etyczne, kulturowe, czy nierozerwalnie związane z filozoficznym pojęciem piękna aspekt estetyczny. Parafrazując Plotyna można stwierdzić, że barwa podobnie jak piękno „jest refleksem transfizycznej rzeczywistości w zmysłach”, a zatem „barwa podobnie jak piękno, tkwi w oku odbiorcy”.

Wrażenia barwne, wywołane w naszym mózgu, rozpatrywane są nie tylko z punktu widzenia fizyki czy fizjologii. Równie istotne w odbiorze barwy są aspekty psychologiczne, etyczne, kulturowe, czy estetyczne - nierozerwalnie związane z filozoficznym pojęciem piękna. Piękno w pojęciu Pitagorasa (580 –590 p.n.e) pojmowane w kategorii proporcji, relacji miar, miało charakter obiektywny, natomiast Plotyn (203 270) wprowadził subiektywną koncepcję piękna twierdząc: „Piękno jest refleksem transfizycznej rzeczywistości w zmysłach”. Poszukiwanie piękna, jako subiektywnie obowiązującej prawdy przypisuje się Kantowi, który jako pierwszy nadał problemowi piękna wymiar właściwy dla filozofii. Wielowymiarowe atrybuty piękna podobnie jak wielokierunkowe badania prowadzone nad barwą, nadają subiektywny, filozoficzny charakter tym pojęciom.

Warsztaty z tej kategorii